Có thể nói, khái niệm NFT rất quen thuộc, tuy nhiên để nhận biết và khai thác hết giá trị mà NFT mang lại cho người dùng trên không gian mạng phải cần 1 thời gian rất lâu nữa, cũng như cách mà con đường Blockchain đang trải qua.
Với rất nhiều người NFT chỉ là 1 file dữ liệu không có tác dụng, với một số người NFT có thể để sưu tầm, đầu cơ, làm giá và sinh lời, với một số rất ít người khác NFT lại là một thứ cần thiết để họ định danh và khẳng định vị thế bản thân trên không gian Blockchain. Bên cạnh đó, NFT còn có những giá trị hữu hình khác như việc ứng dụng vào ngành công nghiệp giải trí Gaming, định danh tài sản, giấy tờ,..
NFT nhìn chung bao hàm ở rất nhiều lĩnh vực, trong bài viết này sẽ chủ yếu nói đến NFT art/collectible nhiều hơn, bởi đây là loại hình NFT tiếp cận tới người dùng nhiều nhất và có vị trí quan trọng trong việc định hình nên thị trường NFT hiện tại.
Nói đến Art/collectible là đang nói đến những thứ hiếm và có giới hạn, nhiều người yêu thích và muốn sở hữu. NFT cũng vậy, nên mới có những bức tranh bằng NFT như Everydays – The First 5000 Days do nghệ sĩ Beeple sáng tạo có giá 69 triệu USD, hay những NFT avatar của CryptoPunk có giá hàng trăm ngàn USD.
Vậy để xác định giá trị 1 NFT dựa trên yếu tố nào?
Về lý thuyết có thể đánh giá NFT trên các yếu tố: Độ hiếm, tính tiện ích, tính hữu hình.
Độ hiếm: Với NFT, độ hiếm được xem xét đúng nghĩa “hiếm” và độ “khó để sở hữu” một NFT nào đó. Ví dụ thực tế về độ hiếm là những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc từ một nhà sáng tạo tên tuổi trong ngành nghệ thuât số, hay một NFT của một người nổi tiếng tạo ra. Một yếu tố hiếm khác nữa chính là hiệu ứng mà một NFT có thể mang lại, ví dụ như một video NFT.
Tính tiện ích: Tiện ích của NFT đến từ ứng dụng trong thế giới thực và thế giới số. Ở thế giới số, có thể nói đến sự định giá vật phẩm trong game, sự định giá này sẽ do các nhà phát triển quy định, như cấp độ cao thì giá càng cao.
Ví dụ: như bất động sản ảo – vị trị đẹp hơn thì sẽ có lợi cho các hoạt động trong game. Các nhân vật tướng – hero, tướng càng mạnh có sức chiến đấu cao thì giá càng đắt.
Đặc tính này của NFT mang lại cho người dùng giá trị tức thì khi họ tham gia trò chơi sẽ có thể sử dụng cho việc giải trí.
Tính hữu hình: một số NFT dùng để sưu tầm, hay những NFT được kết nối với các đối tượng trong thế giới thực, có thể như để xác nhận tài sản như bìa hồng, xác nhận phiếu bầu chống gian lận trong bầu cử, giấy tờ tuỳ thân,… điều này mang lại giá trị về mặt hữu hình trong thực tế, giúp cuộc sống trở nên thuận tiện hơn.
Tính ứng dụng trong việc lưu trữ bằng cấp, hồ sơ và có giá trị về mặt được lưu trữ an toàn, không bị chỉnh sửa hay làm giả.
Đánh giá NFT dựa trên các giá trị tương đối
Đầu tiên, giá trị hình thức: mua NFT vì đẹp, bắt mắt. Hơn nữa gu thẩm mỹ của mỗi người đều khác nhau, người này có thể cho rằng NFT xấu, nhưng người muốn mua nó không nghĩ vậy, với họ khi nhìn vào NFT đó thấy đẹp là đủ.
Thứ 2 giá trị vật chất: việc mua đi bán lại hay sở hữu 1 sản phẩm NFT có thể giúp bạn có đc lợi nhuận. Ví dụ: các NFT trong Game sẽ tích lũy giá trị theo thời gian nếu dự án càng ngày càng thành công. Cộng đồng người chơi của Game đó phát triển mạnh mẽ, nhiều người sẽ sẵn sàng chi trả một số tiền lớn để có thể mua lại các NFT.
Ví dụ: khi bạn sở hữu NFT của Metakey bạn sẽ được vào nhóm riêng của dự án, trong đó bạn được giao lưu chia sẻ về các dự án tiềm năng để đầu tư, giao lưu với các nhận vật uy tín và giàu có. Hoặc khi bạn có NFT của CyberKongs bạn sẽ nhận được airdrop đồng token BANANA mỗi ngày trong suốt 10 năm.
Thứ 3 giá trị tinh thần: Bản chất con người ai cũng muốn được thể hiện bản thân, thích sở hữu, đôi khi có thể làm những việc điên rồ chỉ để người khác chú ý đến, trong trường hợp này cũng vậy, việc mua bán NFT đôi khi chỉ để họ giải quyết vấn đề cảm xúc, thoả mãn tính sở hữu và gây sự chú ý.
Ngoài ra có thể dùng NFT để trang trí làm đẹp cho profile trên các trang mạng xã hội. Ví dụ: NFT đắt tiền như CryptoPunk có thể dùng để định danh cho những người giàu có trên thế giới blockchain. Những NFT kiểu này thu hút người khác bằng giá trị nội tại của người chủ đang nắm giữ blockchain quyền sở hữu.
Nó mang lại cảm giác khác biệt và xác định giá trị cao cấp của NFT đó. Hay như anh chàng Estavi của công ty Bridge Oracle đã trả 2,5 triệu USD cho dòng tweet NFT của Dorsey – CEO Twitter.
Chính những điều này cho thấy ở đâu đó trong xã hội, có rất nhiều người sẵn sàng phá vỡ mọi giới hạn để thoả mãn tính sở hữu, khẳng định sự giàu có của họ, như vậy tính định giá ở đây có thể nói là độ “điên” của người mua sẽ ở mức nào, nó đem lại cảm xúc gì cho họ.
Sẽ có những câu hỏi tại sao 1 tệp tin lại có giá hàng triệu USD, nhìn vào đời thực sẽ thấy một cây lan var cũng đang rao bán giá lên đến triệu đô. Nhưng điều thú vị là luôn có người sẵn sàng bỏ tiền để sở hữu nó.
Thị trường NFT có phải là bong bóng và thao túng giá?
Thị trường NFT đang gắn liền với thị trường Crypto, trong khi bản chất Crypto đã là thị trường thao túng và bơm thổi thì NFT cũng không thể tránh khỏi vấn đề này. Tuy nhiên việc thao túng đến 1 thời điểm sẽ kết thúc khi giá trị thật của NFT được phát huy tối đa như cách Crypto đang trải qua.
Nhờ làn sóng thao túng làm giá, fomo mà rất nhiều người đã biết đến crypto và nhận ra lợi ích của công nghệ Blockchain cho tương lai, cũng như có rất nhiều người đã kiếm được tiền trong thị trường.
NFT cũng đang ở giai đoạn sơ khai như vậy, nếu k có thao túng, fomo, làm giá thì việc người dùng tiếp cận và nhận ra được giá trị của NFT sẽ còn rất lâu.
Lời kết
Đứng trên vị trí là một người dùng, người yêu thích các sản phẩm NFT, sẽ không có một chuẩn mực nào chính xác tuyệt đối để định giá NFT. Giống như việc chơi đồ cổ, đồ hiếm, hay chơi “lan đột biến”. Có những mức giá mà người ngoài cuộc cho rằng là ngáo giá, tuy nhiên trong thị trường luôn có những trường hợp ngáo như vậy.
Vậy có nên đầu NFT không? Tương tự như đầu tư các danh mục khác, bạn chỉ nên đầu tư khi bạn thực sự hiểu về nó. Ở các thị trường tài chính nói chung, khi 1 người kiếm đc tiền thì đâu đó sẽ có những người mất tiền, cho nên việc cần thiết ở đây là trang bị những kiến thức để phân tích các dự án NFT và lựa chọn cho bản thân một vị thế vào tốt nhất.
Tran Dinh Duc
